Choroby przysadki czyli ABC hormonów

Iwonek

Pierwotna niedoczynność tarczycy
(Hypothyreosis primaria)

Przyczyną choroby mogą być różne czynniki:
a. Brak lub zmniejszenie masy hormonalnie czynnej tkanki tarczycy (niedorozwój tarczycy, resekcja gruczołu tarczowego lub jego części, wpływ leczniczych dawek 131I).
b. Niedobór jodu w pokarmach.
c. Niedobór enzymów uczestniczących w wytwarzaniu hormonów tarczycy lub użycie leków blokujących wspomniane enzymy.
d. Duża część pierwotnych niedoczynności tarczycy powstaje jako skutek wieloletnich procesów zapalnych toczących się w tym gruczole. Duży odsetek przypadków niedoczynności tarczycy jest chorobą Hashimoto.

Wszystkie postacie pierwotnej niedoczynności tarczycy doprowadzają do zwiększonego wytwarzania TSH przez przedni płat przysadki mózgowej.

Objawy

Z wywiadów zebranych od osób dorosłych dowiadujemy się o uczuciu osłabienia, łatwym ziębnięciu, szorstkości i suchości skóry, wypadaniu włosów, ochrypłym głosie, zaparciu, zaburzeniach miesiączkowania, impotencji, zwiększeniu masy ciała.

Badanie przedmiotowe

Badaniem przedmiotowym rejestrujemy obniżoną ciepłotę powłok, bladą i suchą skórę, otrębiaste łuszczenie się naskórka, suche i przeważnie przerzedzone włosy. Twarz jest pozbawiona mimiki, nalana, powieki obrzękłe, szpary powiekowe zwężone.

Niekiedy zwraca uwagę rogowacenie i szare zabarwienie skóry na łokciach i kolanach. Tarczyca może być powiększona lub tak mała, że z trudem udaje się ją wyczuć w postaci spoistego, poziomo położonego pasma. Czynność serca bywa umiarkowanie zwolniona, może być jednak prawidłowa. Wymiar serca jest nieco zwiększony, radioskopowo udaje się zazwyczaj wykryć niewielką ilość płynu w worku osierdziowym.

Uogólniony obrzęk ma szczególne znamiona: nie przemieszcza się pod wpływem zmiany pozycji, nie zostawia dołka po ucisku palcem. Jego przyczyną jest nagromadzenie mukopolisacharydów, a przede wszystkim albumin w przestrzeni zewnątrz-naczyniowej. Wykazano też utrudniony odpływ z obwodowych naczyń chłonnych. Ten charakterystyczny wygląd powłok, zwłaszcza skóry, występujący w zaawansowanym okresie choroby, nosi nazwę obrzęku śluzowatego (myxoedema).

W przypadkach niezbyt ciężkich mogą istnieć trudności rozpoznawcze; udaje się je rozstrzygnąć za pomocą badań dodatkowych. Najbardziej znaczące są następujące wyniki laboratoryjne: często stwierdza się podwyższenie poziomu cholesterolu w surowicy, niedokrwistość niedobarwliwą, płaską krzywą po obarczeniu glukozą, znaczną wrażliwość wobec egzogennej insuliny, obniżenie podstawowej przemiany materii. Badaniem izotopowym stwierdza się obniżone wychwytywanie jodu przez tarczycę, poziom T3 oraz T4 oraz jodu związanego z białkiem (PBI) jest również obniżony. Oznaczenie metodą radioimmunologiczną poziomu TSH w surowicy jest istotnym elementem rozpoznania różnicowego. W pierwotnej niedoczynności tarczycy poziom TSH w surowicy jest wyraźnie podwyższony i podnosi się jeszcze znaczniej po dożylnym wstrzyknięciu tyreoliberyny (TRH). Jest to bardzo pewny test diagnostyczny.

W zapisie ekg woltaż załamków jest niski. Czas trwania odruchu ze ścięgna Achillesa (refleksogram) jest przedłużony. Na rentgenogramie stwierdza się u dzieci i młodzieży opóźnienie rozwoju kośćca w stosunku do wieku metrykalnego. Zęby są źle zróżnicowane, drobne, z defektami szkliwa; zęby stałe rozwijają się z wieloletnim opóźnieniem. Wtórna niedoczynność tarczycy znamionuje się niskim stężeniem TSH w surowicy.

Leczenie
Leczenie polega na uzupełnianiu brakujących hormonów tarczycy. Ważną rolę u dzieci odgrywa wczesne rozpoznanie choroby i wczesne rozpoczęcie leczenia substytucyjnego; w wielu przypadkach udaje się w ten sposób uniknąć zaburzeń rozwoju, w tym również znaczniejszego upośledzenia intelektu.

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]